جشن هالووین در سال ۲۰۲۴، مانند هر سال در تاریخ ۳۱ اکتبر (۱۰ آبان) در کشورهای مختلف جهان برگزار خواهد شد. این روز، به ویژه در کشورهای غربی، به عنوان فرصتی برای جشنگرفتن و نمایش خلاقیت در لباسها و دکوراسیونها شناخته میشود.
در شامگاه ۳۱ اکتبر بسیاری از مردم با پوشیدن لباسهای مختلف و شرکت در مراسم محلی، به روح و سنتهای این جشن زنده و رنگین میافزایند.
در این روز، مردم در خانهها و محلهها با برگزاری جشنها، پخش موسیقی، و توزیع خوراکیهای مخصوص، هالووین را جشن میگیرند و به کودکان خوراکی میدهند. مردم در این جشن با پوشیدن لباسهای مختلف، نقش شخصیتهای ترسناک یا فانتزی را بازی میکنند و از طریق این تغییر هویت، با دوستان و خانوادههای خود در یک فضای سرگرمکننده و شاد به جشن و شادی میپردازند.
بسیاری از مردم با تزیین خانههای خود با اسکلتها، ارواح، و سایر نمادهای ترسناک، جو خاص هالووین را به وجود میآورند و این تزئینات به جزئی از این جشن تبدیل شدهاند.
ریشه هالووین
واژه «هالووین» از عبارت انگلیسی «All Hallows’ Eve» گرفته شده که به معنای «شب مقدسین» است. این اصطلاح به شب قبل از «روز تمام قدیسان» (اول نوامبر) اشاره دارد، روزی که در آئین مسیحیت برای گرامیداشت قدیسان و شهدا برگزار میشد.
هالووین تاریخی طولانی دارد و به جشن باستانی «سوون» متعلق به «گیلها»، از مردمان سلتی بازمیگردد که چند سده پیش از میلاد در بخشهایی از بریتانیا از جمله ایرلند و اسکاتلند زندگی میکردند. در سوون که معمولا هنگام برداشت محصول برگزار میشد، مردم گیل آتش روشن میکردند و لباسهایی از پوست حیوانات میپوشیدند تا ارواح مردگان را دور کنند.
با گسترش مسیحیت، پاپ گرگوری سوم در قرن هشتم روز اول نوامبر را به عنوان روز مقدسین اعلام کرد و آداب و رسومی از سوون را در آن گنجاند. این روز به نام «شب هالو» (Hallow) معروف شد و به مرور به شکل خلاصهشده هالووین تغییر یافت.
از قرون وسطی به این سو، این جشن به طور تدریجی از مراسمهای مذهبی و خرافی به جشنی سرگرمکننده و اجتماعی تبدیل شد که کودکان و بزرگسالان هر سال در آن لباسهای خاص میپوشند.
هالووین در آمریکا
ورود مهاجران اروپایی به آمریکا به رواج این جشن کمک کرد. آنها مراسم پاییزی خاصی برگزار میکردند که شامل داستانهای ارواح و سنتهای قدیمی بود. در این زمان، آداب و رسوم هالووین به شکل آمریکایی امروزی تغییر یافته است.
در قرن نوزدهم، تلاشهایی برای تغییر هالووین به جشنی خانوادگی و دوستانه صورت گرفت. به جای مراسمهای ترسناک، پارتیها و جشنهای خانوادگی رایج شد و لباسهای فانتزی و بازیهای کودکانه به این جشن اضافه گردید.
امروزه هالووین یکی از بزرگترین جشنهای تجاری در آمریکاست و مردم برای تزئینات، لباسها و خوراکیها هزینههای بالایی صرف میکنند. کدوهای حکاکیشده با طرحهای مختلف به نماد اصلی هالووین تبدیل شدهاند و مردم برای تزئین آنها رقابت میکنند.
باورها و رسم و رسوم هالووین
در دهه ۱۹۵۰، هالووین بهطور عمده به جشنی کودکانه تبدیل شد و از خیابانها به خانهها و مدارس انتقال یافت. این تغییرات سبب شد که خانوادهها به طور گروهی هالووین را جشن بگیرند و قاشقزنی را به عنوان یکی از بخشهای اصلی آن حفظ کنند.
آداب و رسومی مانند پیشبینی آینده و فالگیری در هالووین وجود داشتهاند که بهویژه در میان جوانان برای پیشبینی ازدواج و آینده محبوب بودهاند.
در شب هالووین کودکان با پوشیدن لباسهای ترسناک به منزل همسایگان میروند و به آنها میگویند «چیزی بده تا کاریت نداشته باشم». به این کار آنها «Trick or Treat» گفته میشود که تقریبا معادل قاشقزنی در سنت ایرانی است.
باورهای خرافی متعددی نیز در هالووین وجود دارند، از جمله دوری از گربههای سیاه که به خاطر باورهای جادویی قدیمی درباره این حیوانات به وجود آمدهاند.
فیلمهای ترسناک و ژانر وحشت با محوریت هالووین نیز محبوبیت زیادی پیدا کردهاند و به جزئی از فرهنگ این جشن تبدیل شدهاند. در کنار فیلمهای ترسناک، کارتونها و فیلمهای خانوادگی مثل «هالووین چارلی براون» و «شب قبل از کریسمس» نیز در بین کودکان و خانوادهها محبوبیت دارند.
چرا کدو تنبل نماد هالووین است؟
کدوهای کندهکاری شده یا همان «جک-اُ-لنترن»ها که در این جشن استفاده میشوند، از نمادهای اصلی هالووین هستند و هر سال مردم با طراحیهای جدید هنرمندانه و بامزه به تزئین آنها میپردازند.
کدو تنبل به عنوان نماد هالووین از سنتهای قدیمی ایرلندی نشأت گرفته است. در این سنت، از کدو تنبل به عنوان چراغ یا فانوس برای دور نگهداشتن ارواح خبیث و شیاطین استفاده میشد. این سنت بهرهگیری از کدو تنبل به مرور زمان به هالووین منتقل شد و به یکی از نمادهای اصلی این جشن تبدیل گردید.
کدو تنبل را معمولاً خالی کرده و سپس چهرههایی ترسناک یا خندهدار روی آنها حک میکنند تا با آن فضای جشن را تزیین کنند.
هالووین در کشورهای غیر انگلوساکسون
در سالهای اخیر، هالووین در کشورهای دیگر نیز رواج پیدا کرده و مردم در سراسر دنیا به لباسهای خاص و مراسم قاشقزنی علاقهمند شدهاند.
جشن هالووین در کشورهای غیرانگلوساکسون، بهخصوص در قارههای دیگر مانند اروپا و آسیا، عمدتاً در قرن بیستم و بهدلیل تأثیر فرهنگ آمریکایی، متأخر است.
با این حال، برخی از کشورها مانند مکزیک، جشنهای خاص خود را دارند که با هالووین همپوشانی دارند. در این کشورها، مراسمهایی مانند «روز مردگان» برگزار میشود که به یادبود عزیزان از دست رفته است و با عناصری از هالووین ترکیب میشود.
در برخی کشورهای آسیایی نیز، جشنهایی وجود دارد که به یادبود مردگان و ارواح برگزار میشود، مانند جشنهای مرتبط با چینیها و فرهنگهای دیگر. این جشنها ممکن است به خاطر اعتقادات مشترک در مورد ارواح و زندگی پس از مرگ، شباهتهایی با هالووین داشته باشند.
هالووین در ایران
در ایران، برخورد حکومتی با جشن هالووین عمدتاً منفی است. مقامات و مراجع دینی و برخی رسانهها نسبت به برگزاری این جشن اعتراض میکنند و آن را نمایانگر فرهنگ غربی و مخالف با ارزشهای اسلامی میدانند. به همین دلیل، برگزاری مراسمهای مرتبط با هالووین ممکن است با محدودیتهایی روبرو شود، زیرا برپایی این جشن به طور غیررسمی و عمدتاً در میان جوانان در شهرهای بزرگ ادامه دارد.
در برخی موارد، جوانانی که اقدام به برگزاری این جشن میکنند، با تهدید، بازداشت یا حتی اقداماتی از سوی نیروهای امنیتی مواجه شدهاند. برای مثال، در تاریخ ۹ آبان ۱۴۰۱، یعنی دو سال پیش، رسانههای ایران گزارش دادند که دست کم سی تن از جوانان در نقاط مختلف تهران که جشن هالووین برگزار کرده بودند، بازداشت شدند.
هالووین به هر روی در کشورهای مختلف جهان بهطور فزایندهای در حال تبدیل شدن به یک جشن اجتماعی و تجاری است، اما هنوز هم ممکن است با سنتهای محلی متفاوت باشد.