از خورشیدگرفتگی کاملی که میلیون نفر شاهد آن بودند، شهری باستانی در دل جنگل‌ها که به شکلی تصادفی کشف شد تا امیدی تازه برای کرگدن سفید شمالی رو به انقراض، دنیای علم در سال ۲۰۲۴ چشم‌اندازهای هیجان‌انگیزی پیش روی ما قرارداد.
یکی از بزرگ‌ترین اخبار علمی امسال درباره ارزان‌تر و ساده‌تر کردن سفرهای فضایی بود. استارشیپ ایلان ماسک قدم بزرگی درزمینهٔ دستیابی انسان به فضاپیماهایی بود که قابلیت استفاده مجدد دارند بود.
البته تمام خبرها خوب نبودند. مثلاً یکی از خبرهای بد درباره کره زمین این بود که سال ۲۰۲۴ قطعاً یکی از گرم‌ترین سال‌های به ثبت رسیده کره زمین بوده است.
بااین‌همه، چیزهای زیادی برای جشن گرفتن وجود دارند. در اینجا شش دستاورد امیدبخش علمی در سال ۲۰۲۴ را مرور می‌کنیم.
ده‌ها میلیون نفر در سراسر مکزیک، ایالات‌متحده آمریکا و کانادا به دنبال خورشیدگرفتگی کامل، سر به سمت خورشید بلند کردند. خورشیدگرفتگی که میلیون‌ها نفر را در کره زمین شگفت‌زده کرد
خورشیدگرفتگی زمانی رخ می‌دهد که ماه بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد و نور خودش را از دست می‌دهد.
خورشیدگرفتگی کامل تقریباً هر ۱۸ ماه رخ می‌دهد اما اغلب در مناطق کم‌جمعیت قابل‌مشاهده است اما این بار این خورشیدگرفتگی از شهرهای بزرگی مانند دالاس هم دیده می‌شد.
همچنین در این آخرین خورشیدگرفتگی، مسیری که مردم در طول آن می‌توانند خورشیدگرفتگی را به‌طور کامل – وقتی ماه را وقتی به‌طور کامل خورشید را می‌پوشاند- ببینند گسترده‌تر از بارهای قبل و بیشتر از خورشیدگرفتگی فوق‌العاده سال ۲۰۱۷ بود.
فرود فضاپیما با بازوهایی مانند چاپ استیک
در ماه اکتبر موشک استارشیپ ایلان ماسک توانست اولین موشکی باشد که بخشی از آن به هنگام فرود به زمین، به‌سلامت روی سکوی پرتاب فروبنشیند.
بوستر پائینی فضاپیمای اسپیس ایکس توانست به‌جای سقوط در دریا، روی سکوی پرتاب فرود بیاید. این بوستر به کمک بازوهای مکانیکی عظیمی که مانند چاپ استیک کار می‌کردند، هدایت شد و فرود آمد. این موفقیت بعد از پنجمین پرواز آزمایشی به دست آمد.
این دستاورد، می‌تواند به ایده طولانی‌مدت اسپیس ایکس برای ساخت فضاپیماهایی که کاملاً قابلیت استفاده مجدد دارند و به‌سرعت ساخته می‌شوند واقعیت ببخشد. این فضاپیماها می‌توانند سفر به ماه را آسان‌تر و ما را یک‌قدم به سفر به مریخ نزدیک‌تر کنند.
مهندسان وقتی بوستر به‌سلامت روی سکوی پرتاب فرود آمد، اعلام کردند: «روزی بزرگ که در کتاب‌های تاریخ ثبت خواهد شد رقم خورده است.»
نقشه‌ای از مغز یک مگس
مگس‌های می‌توانند راه بروند و در هوا معلق بمانند. مگس‌های نر حتی می‌توانند ترانه‌های عاشقانه بخوانند تا جفت را به خود جذب کنند. آن‌ها همه این کارها را بامغزی انجام می‌دهند که کوچک‌تر از سر یک سوزن است.
ماه اکتبر امسال دانشمندانی که روی مغز مگس میوه مطالعه می‌کردند برای اولین بار توانستند نقشه کاملی از شکل، ارتباط‌های بین تمام ۱۳۰ هزار سلول و ۵۰ میلیون نقطه تقاطع آن‌ها به دست آورند.
این جامع‌ترین و دقیق‌ترین بررسی مغز یک حیوان بالغ بود که تابه‌حال تولیدشده است. یک متخصص مغز این اقدام پیشرو را «جهشی بزرگ» در دانش ما از مغزمان توصیف کرده است.
یکی از محققان اصلی این مطالعه می‌گوید این دستاورد می‌تواند اطلاعات جدیدی درباره «فرایند فکر کردن» روشن کند.
شهر گمشده قوم مایا که به‌طور تصادفی کشف شد
تصور کنید در گوگل در مورد چیزی جستجو می‌کنید. وقتی به صفحه شانزدهم پاسخ‌ها می‌رسید ناگهان چیزی می‌بینید و با خود میگویید: «یک لحظه صبر کن! این همان شهر گمشده مایاها نیست؟»
این دقیقاً اتفاقی است که برای لوک اولد توماس افتاد. او دانشجو دکترا در دانشگاه تولان در ایالات‌متحده آمریکا است. او در تحقیق خود با تصاویر لیزی یک سازمان محیط زیستی مکزیکی از محیط طبیعی اسکن کرده بود مواجه شد.
وقتی او داده‌های این اسکن‌های لیزری را با روش‌هایی که باستان شناسان استفاده می‌کنند بررسی کرد، متوجه چیزی شد که بقیه آن را ندیده بودند. یک شهر عظیم باستانی که احتمالاً ۳۰ تا ۵۰ هزار نفر در آن سکونت داشته و بین سال‌های ۷۵۰ تا ۸۵۰ قبل از تولد مسیح در اوج بوده است در این تصاویر دیده می‌شد.
اولین بارداری یک کرگدن با کمک آی‌وی‌اف
تنها دو کرگدن سفید شمالی در جهان باقی‌مانده‌اند. امسال روشی موفق برای رفع مشکل زادوولد این‌گونه امتحان شد که توانست امیدی برای جلوگیری از انقراض این‌گونه کرگدن‌ها ایجاد کند.
دانشمندان توانستند اولین کرگدن سفید را با روش آی وی اف باردار کنند. آن‌ها جنین شکل‌گرفته در آزمایشگاه را با موفقیت در داخل رحم مادر جایگزین قراردادند.
آن‌ها این فرآیند با کرگدن‌های سفید جنوبی که از اقوام نزدیک و زیرشاخه کرگدن‌های سفید شمالی هستند انجام دادند. هنوز حدود هزاران کرگدن از گونه جنوبی وجود دارند. دانشمندان بعد از ۱۳ تلاش موفق شدند به نتیجه برسند.
مادر جایگزین به دلیل عفونت جان خود را از دست داد اما تحقیقات بعد از مرگ نشان داد جنینی که از مرد در رحم او قرار داده‌شده بود، به‌اندازه ۶.۵ سانتی‌متری رشد کرده بود که رشدی خوب محسوب می‌شود و حدود ۹۵ درصد شانس داشت که زنده و سالم به دنیا بیاید. این تجربه نشان داد که امکان ایجاد بارداری در کرگدن با کمک روش آی وی اف وجود دارد.
در حال حاضر ۳۰ جنین ارزشمند از کرگدن‌های سفید وجود دارد و قدم بعدی انجام آی وی اف با کمک این جنین‌ها است.
کاهش سرعت نابودی طبیعت
درحالی‌که به نقل از خیریه جهانی محافظت از طبیعت، فعالیت‌های انسانی به شکل فاجعه باری منجر به از دست رفتن گونه‌های مختلف جانوران شده است، گاهی چنین به نظر می‌رسد که ما چندان از اتفاق‌های خوبی که در مورد طبیعت رخ‌داده است، خبردار نمی‌شویم.
یک مطالعه ده‌ساله نشان داده است که فعالیت‌های محافظت از محیط‌زیست در حفظ تنوع زیستی طبیعت کره زمین مفید و مؤثر بوده‌اند.
دانشمندان از ده‌ها مرکز تحقیقاتی ۶۶۵ فعالیت محیط زیستی که به‌طور آزمایشی در کشورهای مختلف و در اقیانوس‌ها انجام‌شده‌اند را بررسی کرده‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که آن‌ها، با نسبت دو از هر سه مورد، تأثیر مثبت داشته‌اند.
اقدامات مطالعه شده شامل اقداماتی مانند زادوولد ماهی قزل‌آلای گونه شینوک تا ریشه‌کنی جلبک‌های مهاجم می‌شود. نویسندگان این تحقیق می‌گویند نتایجی که به دست آورده‌اند نور امیدی است برای کسانی که درزمینهٔ محافظت از گونه‌های در معرض خطر گیاهی و جانوری فعالیت می‌کنند.
