بازار کار، سریع‌تر از همیشه در حال تغییر است و بسیاری از مشاغلی که امروز وجود دارند، به زودی از بین خواهند رفت. طبق مطالعه‌ای که اخیرا توسط «مجمع جهانی اقتصاد» انجام شده، دو عامل اصلی که باعث این تغییرات شده‌اند عبارتند از: ظهور فناوری‌های جدید و اتوماسیون؛ و حرکت به سمت اقتصاد سبز و پایدار. پیش‌بینی می‌شود که پیشرفت سریع در فناوری‌های جدید مانند چگونگی پردازش کلان‌داده‌ها، رایانش ابری و هوش مصنوعی تغییراتی اساسی در بازار کار ایجاد کند. خبر خوب این است که ورود فناوری‌های جدید به اقتصاد، در سراسر اقتصاد تحرک ایجاد می‌کند و در حالی که برخی مشاغل از بین می‌روند، برخی مشاغل جدید نیز ایجاد می‌شوند. در نهایت، هنگامی که یک کسب‌وکار می‌تواند با منابع کمتری به دستاوردهای بیشتری دست پیدا کند، به طور طبیعی گسترش می‌یابد. محققان «مجمع جهانی اقتصاد» می‌گویند که تقریبا یک چهارم از تمام حرفه‌های کنونی در پنج سال آینده تغییر خواهند کرد.
بنابراین، برای موفقیت در بازار کار به شدت رقابتی، افراد باید به طور مداوم مهارت‌های جدید بیاموزند و توانایی‌های خود را بهبود بخشند.
مهارت‌های برتر
یکی از مهارت‌های اصلی که برای داشتن یک موقعیت رقابتی در بازار کار جدید باید یاد گرفت، سواد فنی است.
این به معنای نیاز همه افراد به یادگیری زبان‌های برنامه‌نویسی یا درک پیچیدگی‌های یادگیری ماشین نیست.
با این حال، این باور وجود دارد که در آینده مشاغل مرتبط با علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) در آینده تقاضای بیشتری خواهند داشت.
بنابراین، اگر در این فکر هستید که فرزندتان در مدرسه بر چه دروسی تمرکز کند، پاسخ شما این است: ریاضیات، علوم کامپیوتر و علوم طبیعی.
مهارت بعدی که باید به آن توجه کنید، تفکر تحلیلی است. برای بهبود این مهارت باید توانایی‌های شناختی خود را ارتقاء دهید، به عبارت دیگر، ذهن خود را تقویت کنید، توانایی تشخیص الگوها و شناخت ارتباط بین داده‌ها را افزایش دهید، و تلاش کنید تا نتیجه‌گیری‌هایتان، از احساسات یا ترجیحات شخصی به دور باشند.
برای انجام این کار، نیاز به تمرین توجه و تمرکز دارید، زیرا ابزارهای الکترونیک، شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های آنلاین و تبلیغات دائما برای جلب توجه ما رقابت می‌کنند و احساس از دست دادن چیزی را در ما ایجاد می‌کنند.
مهارت‌های تحلیلی همچنین شامل کنجکاوی و خودآموزی مداوم می‌شود، و برای بهبود و یادگیری مداوم، باید بتوانید بر هدف خود تمرکز کنید.
یادگیری زبان انگلیسی در سطح بالا نیز یک مهارت بسیار ارزشمند است.
همچنین، خلاقیت بسیار اهمیت دارد. در علم، مهندسی، طراحی یا هنر، ترفیع طلایی به کسی داده خواهد شد که بتواند سواد فنی را با خلاقیت ترکیب کند.
ارتباطات و همدلی نیز دو مهارت بسیار ارزشمند خواهند بود، به ویژه در عصر هوش مصنوعی.
با وجود سرعت بالای توسعه ماشین‌ها، انسان‌ها همیشه به انسان‌ها نیاز خواهند داشت و توجه زنده انسانی، کار گروهی، توانایی گوش دادن، داستان‌گویی، حمایت و همدردی بیش از پیش ارزشمند خواهند بود.
طبق گزارشی که در سال ۲۰۲۰ در لینکدین، یک پلتفرم شبکه اجتماعی برای حرفه‌ای‌ها منتشر شد، ارتباطات همین حالا هم به عنوان مهم‌ترین مهارت در بازار کار شناخته شده است.
دن نگرونی، کارشناس استعدادیابی می‌گوید: «با افزایش استفاده از هوش مصنوعی و ربات‌ها در محل کار، نیروی کار در حال گسترش از راه دور، و فناوری که به ما اجازه می‌دهد با افراد در سراسر جهان ارتباط برقرار کنیم، هیچ‌گاه به این اندازه مهم نبوده که واقعا بدانیم چگونه با یکدیگر صحبت کنیم و گوش دهیم و ارتباط برقرار کنیم».
فناوری‌های نوین
تعجب‌آور نیست که فناوری اطلاعات و فناوری‌های نوین نیز در آینده نزدیک در میان صنایع پررونق قرار دارند. توسعه هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی فرصت‌های جذابی را به ارمغان خواهد آورد.
یکی از حرفه‌های آینده‌دار در این حوزه، مهندس پرسش (پرسش‌پردازی) است؛ متخصصی که با مدل‌های هوش مصنوعی ارتباط برقرار می‌کند و به تنظیم دقیق درخواست‌ها کمک می‌کند. این فرد به نوعی به عنوان واسطه بین هوش مصنوعی و انسان‌ها عمل می‌کند.
مشاغل دیگر مرتبط با هوش مصنوعی شامل اخلاق‌شناسان، یعنی افرادی که در زمینه اخلاق تخصص دارند، مهندسان امنیت و توسعه‌دهندگان رابط‌های کاربری انسان-ماشین خواهند بود.
به طور کلی، در مورد هوش مصنوعی، به افراد در حرفه‌های مختلف توصیه می‌شود که به این فناوری به چشم یک رقیب نگاه نکنند، بلکه آن را همچون یک شریک ببینند و یاد بگیرند چگونه با آن همکاری کنند.
یک حوزه دیگر از مشاغل ممکن برای انسان‌ها، تحلیل کلان داده‌هاست که شامل مجموعه عظیمی از اطلاعات می‌شود؛ اطلاعاتی از پلتفرم‌های آنلاین مانند نتفلیکس گرفته تا چگونگی ساخت «برخورد دهنده» (collider) هادرونی یا سیستم‌های کنترل.
در آینده نزدیک، کار برای متخصصان امنیت سایبری نیز کم نخواهد بود، به سادگی به این دلیل که اطلاعات حساس بیشتری در دسترس خواهد بود.
به متخصصان فناوری‌های مالی، تحلیل‌گران کسب‌وکار و توسعه‌دهندگان سیستم‌های بلاک‌چین نیز نیاز خواهد بود.
مشاغل سبز
طبق گزارش «آینده مشاغل ۲۰۲۳» مجمع جهانی اقتصاد، تقاضا برای مشاغل سبز در بخش‌ها و صنایع مختلف در حال افزایش است.
این گزارش می‌گوید: «در ابعاد جهانی، گذار به سمت اقتصاد سبز می‌تواند تا سال ۲۰۳۰، سی میلیون شغل در انرژی پاک و فناوری‌های افزایش بهره‌وری و کاهش تولید گازهای آلوده کننده ایجاد کند».
در حال حاضر، کشورهای پیشرو در ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در حوزه انرژی سبز و توسعه پایدار، کشورهای غربی و ژاپن هستند و چین نیز به تدریج در حال پیشرفت است.
این دسته از مشاغل می‌توانند به تجارت، علم و سیاست مربوط باشند، یا به شکل مستقیم به محیط زیست ارتباط داشته باشند؛ بخش‌هایی که روی انرژی تجدیدپذیر کار می‌کنند یا کسانی که به دنبال منابع جدید انرژی هستند یا روی باتری‌ها کار می‌کنند؛ گروه‌هایی که روی حفظ گونه‌های در معرض خطر کار می‌کنند، مشاوره اقتصادی می‌دهند، یا به عنوان مثال برای تغییرات در قوانین حفاظت از محیط زیست، فعالیت حقوقی می‌کنند؛ این‌ها همگی از جمله مشاغلی هستند که ممکن است درست شوند.
همچنین نیاز زیادی به برنامه‌ریزان شهری، معماران، طراحان و سازندگان خانه‌های هوشمند وجود خواهد داشت.
حرفه‌های بهداشت و درمان
جمعیت جهان در حال پیر شدن است و طول عمر افراد در حال افزایش. به همین دلیل نیاز به مراقبت و درمان بیش از پیش خواهد شد.
بنابراین، حرفه‌های بهداشت و درمان همچنان در آینده نزدیک بسیار مورد تقاضا خواهند بود. به ویژه کارکنان بخش درمانی که به بیماران نه تنها دارو بلکه حمایت روحی و روانی نیز ارائه می‌کنند، ارزشمندتر خواهند بود.
پزشکان و متخصصان بهداشت و درمان باید به طور مداوم سرگرم یادگیری باشند و با روش‌های جدید تشخیص و درمان سازگار شوند. هوش مصنوعی نیز در این زمینه کمک خواهد کرد.
همچنین برای روان‌درمانگران و مربیان رشد شخصی یا مربیان تمرینات معنوی نیز کار وجود خواهد داشت.
کار فیزیکی
حرفه‌های کار فیزیکی، مانند مکانیک‌ها، تعمیرکاران، برق‌کاران یا کارگران ساختمانی، همچنان در سال‌های آینده مورد نیاز خواهند بود.
در جایی که نیاز به انجام کارهای کوچک و دقیق در شرایط مختلف است، انسان هنوز جایگزینی ندارد. اما برای سوار بودن بر کار و مورد تقاضا بودن، این متخصصان نیز باید به طور مداوم دانش فنی خود را بهبود بخشند و با ابزارهای هوشمند جدید آشنا شوند.
پیش‌بینی می‌شود که تقاضا برای حرفه‌های جدید در کشاورزی نیز افزایش پیدا کند. جمعیت زمین در حال افزایش است و همه نیاز به غذا دارند. اما باز هم، تقاضای بیشتر برای مهندسان ماهر خواهد بود تا کشاورزان.
مشاغلی که از بین می‌روند
بسیاری از مشاغل به زودی از بازار ناپدید خواهند شد. این نوع کارها آنهایی هستند که به طور فزاینده‌ای انجامشان به شکل اتوماتیک آسان‌تر می‌شوند.
برخی از مشاغلی که ممکن است به زودی از بازار کار حذف شوند، عبارتند از:
- هر گونه خدمات مرتبط با مشتری پیش و پس از فروش (صندوقداران، فروشندگان، مشاوران و غیره)
- مدیریت اداری (به دلیل افزایش کار از راه دور)
- کارهای مرتبط با وارد کردن داده (کارمندان در زمینه آمار، امور مالی، تایپیست‌ها، مترجمان فنی)
- حسابداری
- کارگران کارخانه که وظایف تکراری انجام می‌دهند
داستان‌سرایی
یکی دیگر از حرفه‌هایی که کمتر در ارتباط با آینده مطرح می‌شود، اما بدون شک در آینده نیز لازم خواهد بود، داستان‌سرایی است.
در آینده هر نوع کار خلاقه‌‌ای که با انتقال تجربه انسانی مرتبط باشد، همچنان از اهمیت برخوردار خواهد بود، همانطور که هزاران سال پیش هم چنین بود.
نویسندگان، شاعران، کارگردانان، بازیگران، کمدین‌ها، هنرمندان و موسیقی‌دانان همچنان مورد نیاز خواهند بود، حتی اگر هوش مصنوعی چالش‌های جدیدی در این بخش‌ها به وجود آورد.
