کمبود کادر بهداشت و درمان در کشورهای اروپایی با جذب نیروی کار خارجی جبران می‌شود، اما استفاده از این روش بسته به شرایط کشورها می‌تواند کمبودها را در برخی کشورها بیشتر کند.
فارغ التحصیلان دانشکده‌های پزشکی در آلبانی ملزم شده‌اند که سه سال در این کشور حوزه بالکان کار کنند و سپس می‌توانند کشور را ترک کنند و یا باید پیش از مهاجرت هزینه تحصیل خود را به دولت و دانشگاه محل تحصیل پرداخت کنند، سیاستی که با هدف کاهش روند مهاجرت پزشکان آلبانیایی به سایر کشورهای اروپایی وضع شده است.
اکثر کشورهای اروپایی به ده‌ها هزار پزشک، پرستار و سایر کارکنان بخش بهداشت و درمان نیاز دارند زیرا جمعیت آنها در حال پیر شدن است و مشکلات سلامتی رو به افزایش، همچنین کادر درمان نیز یا در حال ترک کشور و یا رسیدن به سن بازنشستگی است و علاقه به حرفه پرستاری نیز به دلیل سختی‌های این شغل در حال کاهش است.
بسیاری از کشورهای اروپایی تلاش می‌کنند کمبود کادر درمانی خود را با جذب استعدادهای خارجی از کشورهای همسایه و نیز خارج از اروپا جبران کنند. اما در حالی که این اقدام می‌تواند کمبود نیروی کار در کشورهای جذب کننده را کاهش دهد، به گفته اداره کار اروپا می‌تواند مشکلات کشورهای مبدا را تشدید کند.
طبق گزارش فدراسیون پزشکان آلبانی در اروپا، بیش از ۳۵۰۰ پزشک طی سال اخیر آلبانی را ترک کرده‌اند.
ایسیلدا مارا، پژوهشگر کار و مهاجرت در موسسه مطالعات اقتصادی بین‌المللی وین به یورونیوز گفت: «افزایش نیروی کار متخصص نیازمند سرمایه‌گذاری‌های طولانی‌مدت و پرهزینه است، در حالی که استخدام متخصصان آموزش دیده خارجی راه حل سریعتری برای جبران کمبودها است.»
کدام کشورها بیشترین تعداد کادر درمان خارجی را دارند؟
به طور کلی پزشکان و پرستاران از شرق و جنوب اروپا به غرب و شمال اروپا در حال مهاجرت‌اند، در حالی که کادر درمان در غرب و شمال اروپا مدام در محدوده کشورهای این منطقه جابجا می‌شوند.
رومانی، اسپانیا و فرانسه کشورهایی هستند که بیشترین شمار پرستار را صادر می‌کنند، در حالی که آلمان، رومانی و ایتالیا بالاترین تعداد پزشکان را صادر می‌کنند.
در همین حال، ایرلند و سوئیس کشورهایی هستند که بیشترین وابستگی را به پزشکان و پرستاران آموزش دیده در خارج از کشور دارند. در سوئیس، سهم پزشکان آموزش دیده خارجی از حدود ۲۵ درصد بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ به نزدیک به ۴۰ درصد افزایش یافته است.
نروژ نیز به شدت به پزشکان خارجی و اتریش نیز به پرستاران خارجی وابسته است.
برخی از این کشورها پس از این که با پدیده مهاجرت کادر درمان مواجه شده‌اند، خود به دنبال جذب کادر درمان خارجی رفته‌اند.
چنان که ایسیلدا مارا می‌گوید: «جابجایی متخصصان حوزه سلامت یک اثر دومینووار ایجاد کرده است. به عنوان مثال پزشکان آلمانی به سوئیس یا اتریش نقل مکان می‌کنند و موقعیت آنها اغلب توسط پزشکان کشورهای همسایه [اتحادیه اروپا] پر می‌شود. به نوبه خود، این کشورهای همسایه پزشکان خود را با متخصصان کشورهای غیر اتحادیه اروپا جایگزین می‌کنند و این چرخه ادامه دارد.»
این روند در نقاط دیگر جهان شدیدتر است. تجزیه و تحلیل سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) نشان می‌دهد که در ۲۰ کشور آفریقایی و آمریکای لاتین، بیش از نیمی از پرستاران کشور را ترک می‌کنند.
ایالات متحده محبوب‌ترین مقصد است و ۴۵ درصد از تمام پرستاران متولد شده در خارج از کشور را جذب می‌کند و پس از آن آلمان (۱۵ درصد) و انگلستان (۱۱ درصد) قرار دارد.
پل دو راو، دبیرکل فدراسیون انجمن‌های پرستاری اروپا، به یورونیوز گفت: «همه کشورهای اتحادیه اروپا کادر درمان خارجی استخدام می‌کنند … هیچ کشوری نیست که این کار را نکند.»
به گفته شورای تخصصی آلمان در زمینه ادغام و مهاجرت، به عنوان مثال، بدون ورود مهاجران به آلمان، «سیستم بهداشت و درمان این کشور با فروپاشی روبرو خواهد شد.»
تأثیر فرار مغزها بر سلامت
با این حال، اقتصاددانان، کارشناسان بهداشت و درمان نگران تبعات فرار مغزها از مناطق کم‌درآمد به کشورهای ثروتمند هستند.
در حالی که متخصصان پزشکی می‌توانند از دستمزد و شرایط کاری بهتر در کشورهای پردرآمد بهره‌مند شوند، کشورهای محل تولد آنها مدام با کمبود بیشتر کادر درمان و از دست رفتن سرمایه‌گذاری‌ها و هزینه‌کردشان برای تربیت نیروهای متخصص مواجه‌اند.
به همین دلیل، در ماه مارس، سازمان جهانی بهداشت (WHO) دستورالعمل اخلاقی خود را در مورد استخدام متخصصان مراقبت‌های بهداشتی خارجی، به روز کرد.
در این دستورالعمل آمده است که کشورها نباید برنامه‌ای برای جذب گسترده کارکنان بهداشت و درمان از ۵۵ کشور کم درآمد که با کمبود کادردرمان مواجه‌اند، به اجرا بگذارند، از جمله در مورد ۳۷ کشور در آفریقا و همچنین نپال، هائیتی و چند کشور حوزه اقیانوس آرام.
اما عمل به این دستورالعمل دشوار است، به عنوان نمونه، نهادهای آلمانی که برنامه‌های آموزش پزشکی را در کشورهایی مانند کوزوو تامین مالی کرده‌اند، به فارغ التحصیلان قول می‌دهند که به آنها برای یافتن کار در آلمان کمک کنند.
گروهی از تحلیلگران معتقدند که دولت‌های اروپایی به جای تلاش برای جذب کادر درمانی یکدیگر بهتر است که به فکر اجرای سیاست‌های تشویق برای حفظ نیروهای آموزش دیده خود باشند.
آنها پیشنهاد می‌کنند که افزایش دستمزد کارکنان بخش بهداشت و درمان و برقراری تعادل درآمدی بین کشورها، سرمایه‌گذاری بیشتر در سیستم‌های بهداشتی و آموزش و بهبود قانون کار برای محافظت از کارکنان بخش بهداشت و درمان ضروری است. همچنین، آنها باید تدابیری نیز برای جلوگیری از استثمار احتمالی نیروی کار مهاجر در نظر بگیرند.
با این حال، در نهایت، تقویت نیروی کار فعال در بخش بهداشت و درمان نیاز به تعهد سیاسی احزاب حاکم و صرف بودجه هنگفت و طولانی‌مدت دارد که هنوز چشم‌انداز روشنی برای آن وجود ندارد.
