حتی کوچک‌ترین کالایی که از اینترنت می‌خرید، دربسته‌هایی بزرگ فرستاده می‌شوند. این مسئله فقط بی‌دقتی شرکت فروشنده نیست بلکه مشکل بزرگ‌تری در میان است.
مثلا اگر شانه‌ای به‌اندازه یک پاکت نامه بخرید، به‌احتمال‌زیاد درجعبه مقوایی در خانه‌تان می‌رسد که می‌شود یک ساز ترومبون را در آن جا داد.
این رویه واقعاً آزاردهنده و از جهت پایداری محیط‌زیست، کابوس محض است.
نیکول رایکرافت، مدیر شرکت کانوپی، سازمان غیرانتفاعی محیط زیستی که با شرکت‌ها برای محافظت از جنگل‌های در معرض خطر فعالیت می‌کند، می‌گوید سالانه بیش از سه میلیارد درخت برای تولید بسته‌بندی‌های مقوایی که همه‌شان در گوشه خانه‌ها تلنبار می‌شوند، قطع می‌شوند. سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل، فائو، می‌گوید در دو دهه گذشته تولید محصولات بسته‌بندی کاغذی ۶۵ درصد افزایش داشته است.
آقای ریکرافت می‌گوید: «بالا رفتن ناگهانی و شدید خریدهای اینترنتی وضعیت را بسیار بدتر کرده است. در روزهای اولیه رایج شدن خریدهای مجازی، محصولات بسته‌بندی هفت برابر بیشترمصرف می‌شدند. این روزها این مقدار به چهار و نیم برابر کاهش پیداکرده است اما حتی این مقدار بسته‌بندی هم زیاد است.»
مسئله این نیست که شرکت‌ها در هماهنگ کردن اندازه کالای سفارش داده‌شده و اندازه جعبه آن بی‌دقت هستند. بری کرونهاوس، مدیر فروش و بازاریابی در شرکت بسته‌بندی سان پکجینگ توضیح می‌دهد: «وضعیت آن‌قدرها هم که تصور مکنید بی‌برنامه و نامنظم نیست. فروشگاه‌های مجازی مانند آمازون یا والمارت و مراکز خدمات فروش‌های وابسته به آنها، زمان زیادی صرف حل این مشکل می‌کنند.»
اما یافتن راه‌حل ساده نیست.
روانشناسی بسته‌بندی
به‌طورمعمول، اندازه جعبه برای یک سفارش با استفاده از نرم‌افزار یا الگوریتم تعیین می‌شود. معمولاً این شیوه جعبه‌ای با اندازه مناسب را پیدا می‌کند. اما هنوز انسان‌ها در مرتب کردن سفارش‌هایی که از مشتری‌ها می‌رسند، نقش دارند و اغلب به همین دلیل است که بعضی سفارش‌ها دربسته‌هایی بسیار بزرگ‌تر از خود کالا، قرار می‌گیرند.
مثلاً، ممکن است یک انبار یا مرکز بسته‌بندی، تعداد کافی از یک اندازه خاص جعبه نداشته باشد. همین باعث می‌شود فرد بسته‌بندی کننده، به سراغ اندازه بعدی که موجود است برود. معمولاً این اندازه بعدی، بزرگ‌تر است. آقای کرونهاوس می‌گوید: «وقتی شما به نیروی کار انسانی متکی هستید، آن‌هم کارگرانی که باید در روز ۱۰۰ هزار سفارش را بسته‌بندی کنند، سرعت کار در درجه اول اهمیت قرار می‌گیرد.» وقتی مشتریان هزینه پست را پرداخت می‌کنند برای شرکت بسته‌بندی، ضرر چندانی ندارد که از یک جعبه کمی بزرگ‌تر استفاده کند.
در بعضی موارد، تعدادی از مشتریان وقتی سفارش‌هایشان دربسته‌های بزرگ‌تر می‌رسند، احساس می‌کنند جنسی که خریده‌اند ارزش بیشتری دارند. آقای رایکرافت می‌گوید به این وضعیت «روانشناسی بسته‌بندی» گفته می‌شود . بعضی از شرکت‌ها برای سود بیشتر از این روش استفاده می‌کنند یا اگر از قصد چنین نمی‌کنند، تلاش زیادی برای پیدا کردن جعبه با اندازه مناسب برای کالای سفارش داده‌شده انجام نمی‌دهند.
آن‌طور که شرکت بازاریابی آمستربند، شرکت هلندی که در مورد روش‌های بازاریابی تحقیق می‌کند می‌گوید وقتی کالای خریده شده دربسته بندی بزرگ می‌رسد، این تصور را برای مشتری ایجاد می‌کند که معامله خوبی بوده است. خریداران ناخودآگاه ویژگی‌های انسانی را به‌اندازه بسته‌بندی هم تعمیم می‌دهند و همین تصمیم‌گیری آنها در خریدهای بعدی را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. مثلاً تحقیقی که در سال ۲۰۱۷ در مورد تأثیر سمبولیک بسته‌بندی روی مصرف‌کنندگان انجام‌شده نشان داد مشتریان در برخورد با بسته‌های بلند و باریک خوراکی‌ها، لاغری و سلامت در ذهنشان تداعی می‌شد. برندهایی که می‌خواهند احساس خاصی در مشتریان خود ایجاد کنند، بسته‌بندی محصول خود را متناسب با آن تنظیم می‌کنند.
تأثیر بسته‌بندی‌های بزرگ بر پایداری محیط زیست
هر دلیلی که در پشت جور نبودن اندازه بسته‌ها و کالای خریده باشد، آنچه مسلم است این است که این کار از جهت تولید بیش‌ازحد ضایعات تأثیر جدی دارد. هر چه بسته‌بندی بزرگ‌تر باشد، رد پای کربنی آن‌هم بیشتر است و این یعنی آسیب محیط زیستی بیشتری ایجاد می‌کند.
هرچند جعبه‌های مقوایی که سفارش‌های آنلاین با آن فرستاده می‌شوند واضح‌ترین مقصر آسیب محیط زیستی به نظر می‌رسند، صنایع دیگری هم هستند که بسته‌های مقوایی و پلاستیکی بزرگ تولید می‌کنند. شرکت کانوپی چنین تخمین می‌زند که شرکت‌های تولید مواد غذایی و نوشیدنی‌ها بزرگ‌ترین بخش صنعت هستند که از جعبه‌های کاغذی و مقوایی استفاده می‌کنند. در ردیف بعد صنایع تولیدات بهداشتی و مراقب‌های شخصی قرار دارند. بعضی برندهای صنعت مد لباس هم‌مقدار زیادی فیبر دربسته بندی‌های خود استفاده می‌کنند. همان‌طور که در پارچه‌ها و پوشاک تولیدی خودمصرف می‌کنند.
بر اساس داده‌های شرکت کانوپی که بی‌بی‌سی آنها را دیده است، در حال حاضر ۵۴ درصد از خمیرکاغذی که تبدیل به جعبه می‌شود یا برای پر کردن بسته‌بندی‌ها به کار می‌رود از کاغذهای بازیافتی ساخته می‌شوند. اما ۴۳ درصد از این خمیر هنوز از الیاف درختان بکر جنگل، یعنی از چوب‌دست اول درختانی که قطع می‌شوند تولید می‌شوند.
شرکت کانوپی اطلاعاتی باربی بی سی در میان گذاشت که نشان می‌داد این چوب‌های دست‌اول از درختان جنگل‌های باستانی که در معرض خطر انقراض هستند ساخته می‌شوند. این یعنی فقط ۳ درصد خمیرکاغذ واقعاً از منابع سازگار با محیط‌زیست مانند کاه به‌دست‌آمده از گندم یا باگاس که تفاله حاصل از استخراج شکر است، ساخته می‌شوند.
این مشکل بزرگی است زیرا محافظت از جنگل‌ها یکی از جبهه‌های مهم مبارزه با تغییرات اقلیمی است. از میان ۷۶.۳ هکتار (۱۸۹.۵ میلیون جریب) از جنگل‌های اولیه که در مناطق استوایی در ۲۰ سال گذشته از بین رفته‌اند، یک‌سوم جنگل‌های کل جهان در اثر فعالیت‌های انسانی از نابودشده‌اند. طبق گزارش سازمان فائو، یک‌دهم این نابودی جنگل‌ها برای تأمین تقاضا تولید کاغذ برای بسته‌بندی کالاها بوده است.
این بسته‌بندی‌های بزرگ ضررهای جدی دیگری هم دارند. وقتی این جعبه‌های بزرگ به دست ما می‌رسند، اغلب پر از مواد پلاستیکی سلفون هستند که حباب‌های هوا دارند و کالا را در برابر ضربه محافظت می‌کنند. این محصولات محافظ پلاستیکی هم به محیط‌زیست آسیب وارد می‌کنند.
سازمان ملل می‌گوید بین ۲۰ تا ۵۰۰ سال طول می‌کشد تا مواد پلاستیکی تجزیه شوند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ که توسط سازمان محافظت از اقیانوس‌ها به نام اوشیانا انجام شد نشان داد شرکت آمازون به‌تنهایی در سال ۲۰۱۹ مسئول تولید ۲۱۱ کیلوگرم ضایعات پلاستیکی بسته‌بندی بوده است. تعداد ورقه‌های پلاستیکی حباب‌دار (سلفون) که در این ضایعات است انقدرزیاد است که می‌توان آنها را ۵۰۰ بار دور کره زمین چرخاند.
یک سخنگوی شرکت آمازون این گزارش را به چالش کشید و به وب‌سایت وکس گفت آنها تنها یک‌چهارم رقمی که شرکت اوشیانا گزارش داده است، ضایعات پلاستیک داشته‌اند. او گفت شرکت آمازون از سال ۲۰۱۵ وزن مواد بسته‌بندی مورداستفاده‌اش را تا یک‌سوم کاهش داده است و با این کار نزدیک به یک‌میلیون تن از ضایعات مواد بسته‌بندی خود کاسته است.
حمل و نقل بدون بسته‌بندی کالا
فعالانی که به دنبال یافتن راه‌هایی پایدار و مبارزه با تأثیرات مخرب چرخه توزیع کالا بر محیط‌زیست هستند، مستقیم به سراغ فروشنده‌هایی می‌روند که از مواد بسته‌بندی نامناسب برای محیط‌زیست استفاده می‌کنند. حال چه این مواد در انتقال کالا در کانتینرها استفاده‌شده باشند چه دربسته بندی برای ارسال کالا به خریدار باشد.
شرکت کانوپی با کمپانی‌ها و فروشنده‌های کالاهای مختلف کار می‌کند تا اطمینان حاصل شود بسته‌بندی آنها از موادی با رد پای کربنی بالا، از جنگل‌هایی با تنوع زیستی بالا ساخته نشده‌اند و پلاستیک‌های بکر جدیدی به محیط‌زیست اضافه نمی‌کنند.
آنها به شرکت‌ها پیشنهاد می‌دهند از مواد قابل بازیافت که به چرخه برمی‌گردد و مواد نکست جن که با ویرایش ژنتیکی قابل بازیافت شده‌اند، استفاده کنند.
اینکو ایکلوز، یک شرکت تولیدکننده مواد بسته‌بندی قابل بازیافت در ایالات‌متحده آمریکا است. این شرکت تأمین‌کننده مواد بسته‌بندی حمل‌ونقل کالا است و پلاستیک قابل بازیافت برای بسته‌بندی کالا و جعبه‌های کالا تولید می‌کند. آنها برای تولیدات خود از یک نوع ماده تغییریافته از جلبک دریایی استفاده می‌کنند که در مقایسه با پلاستیک، گزینه کم‌ضرر تری است.
در وضعیت ایده آل، فروشندگان کالاها باید سعی کنند گزینه‌هایی پیدا کنند که مانع بسته‌بندی بیش‌ازحد کالا شود. بعضی از شرکت‌های خریدوفروش اینترنتی در این مسیر حرکت می‌کنند. آنها سعی می‌کنند اندازه و تعداد بسته‌هایی که دریافت می‌کنند و هم میزان بسته‌بندی برای کالایی که می‌فروشند را کم کنند.
در فروشگاه لاش، یکی از فروشگاه‌های جهانی محصولات زیبایی، نیمی از محصولات را می‌توان بدون بسته‌بندی به خانه برد. این شرکت همین مسیر را درفروش اینترنتی محصولات خود هم به‌کاربرده است. روت آندراد، یکی از شرکای محیط زیستی شرکت لاش می‌گوید: «ما از آغاز سال ۲۰۰۸ تصمیم گرفتیم بیشتر محصولات خود را بی بسته‌بندی برای مشتریان بفرستیم. تا اینجا پیش رفتیم که اگر محصولی در ظرف یا بطری خاصی نیست، آنها را بدون بسته‌بندی در جعبه می‌گذاریم.»
شرکت لاش همچنین اندازه بسته‌های خود را به‌اندازه مناسبی رسانده که برای کارگرانی که سفارش‌ها را بسته‌بندی می‌کنند، مناسب باشد و آنها بتوانند گزینه‌های بیشتری داشته باشند. آن‌طور که آقای کرونهاوس از شرکت بسته‌بندی سان می‌گوید این در نتبجه پیشرفت‌های چند سال اخیر است که امکان بیشتری برای سایزبندی دقیق‌تری بسته‌ها برای صنعت بسته‌بندی ایجاد کرده است. ابزارهایی مانند سیستم‌های اندازه‌گیری کوبی اسکن، می‌توانند محصولاتی که نیاز به جعبه دارند را اسکن کنند و به دستگاه جعبه‌ساز ابعاد دقیقی که برای آن محصول لازم است را بدهند تا جعبه کاملاً اندازه باشد و یا تشخیص بدهد کدام سایز از جعبه‌های تولیدشده برای آن مناسب است. آن‌طور که آقای کرونهاوس می‌گوید شرکت‌هایی مانند والمارت و آمازون در بعضی از مراکز بسته‌بندی خود در حال استفاده از این تکنولوژی هستند.
این تکنولوژی فقط در فرستادن بسته‌ها کمک نمی‌کند. بلکه در بهینه‌سازی انبارهای نگهداری هم کمک می‌کند و به همین دلیل است که بسیار از شرکت‌های بزرگ خواهان آن هستند. آقای کرونهاوس می‌گوید روش‌های پیشرفته بسته‌بندی می‌تواند میزان فضای فیزیکی که برای انبار و بسته‌بندی کالاها موردنیاز است را تا دوسوم کم کند و همین پول زیادی را برای شرکت‌ها صرفه‌جویی می‌کند. یکی دیگر از راه‌های جایگزین دیگر برای انبار کالا، استفاده مجدد از مواد است. روشی که آقای رایکرافت می‌گوید برای یکی از شرکت‌هایی که کانوپی با آنها کار می‌کرد، ۱۴ میلیون یورو صرفه‌جویی حاصل کرد. با بازسازی جعبه‌هایی که برای دریافت‌های انبار رسیده بودند، آنها توانستند جعبه‌ها را حداقل ۶ بار دیگر هم استفاده کنند و درنتیجه بسته‌بندی کلی آنها ۸۲ درصد کاهش پیدا کرد. هرچند این روش‌ها الزاماً اندازه بسته‌هایی که به در خانه‌های می‌رسد را کوچک نمی‌کند، اما قدم‌ها مهمی در جهت بهبود پایداری روش‌هایی است در زنجیره تأمین کالا به شمار می‌روند.
قدم‌های بعدی
هرچند جهش بزرگی به سمت کم کردن ضایعات مواد بسته‌بندی صورت گرفته است، هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن باقی‌مانده است. در نوامبر سال ۲۰۲۲، کمسیون اروپا قانونی برای کم کردن ضایعات بسته‌بندی معرفی کرد که شامل بسته‌های زیاد هم می‌شود. اما در ماه مارس ۲۰۲۴، لابی ها موفق شدند کاری کنند که بسته‌بندی‌های کاغذی به شکل گسترده‌ای از این قانون معاف شوند.
سرجیو بافونی، یکی از کنشگران در جلسه شبکه جهانی کاغذ در بیانیه‌ای گفت: «این قانون جدید استفاده از کاغذ و مقواهای یک‌بارمصرف را که یک‌لایه پلاستیک دارند تشویق می‌کند. این به قیمت جنگل‌ها و تغییرات اقلیمی تمام خواهد شد. لابی‌های شرکت‌های بزرگ الآن در حال جشن گرفتن هستند . این در حالی است که مصرف‌کنندگان باید با مقادیر عظیم زباله‌ها در خانه‌هایشان کلنجار بروند. ممکن است پلاستیک کمتر باشد اما میزان کاغذ و مقوا بسیار بیشتر و میزان جنگل‌ها به طرز چشمگیری کمتر خواهد شد.»
درنهایت مشکل ضایعات بسته‌بندی بدون در نظر گرفتن کل زنجیره تولید و حمل‌ونقل کالا حل نخواهد شد. استفاده از مواد بسته‌بندی پایدار، بستگی به دسترسی به آن دارد. یکدست کردن و تنظیم بسته‌بندی کالاها فقط بستگی به یک نوع محاسبه دقیق ندارد بلکه نیاز به روش‌های حمل‌ونقل مؤثری دارد که ضرورت اضافه کردن به بسته‌بندی را از بین ببرد و کالاها را در حین حمل‌ونقل در امان نگه دارد.
آقای رایکرافت می‌گوید: « فکر می‌کنم اینجاست که کار سازمان‌هایی مانند ما اهمیت پیدا می‌کند. وقتی مشتری‌های شرکت‌های بزرگ بتوانند سود مناسبی به شرکت‌های حمل‌ونقل کالا برسانند، آن‌وقت آنها حاضر می‌شوند با تولیدکنندگان محصولات بسته‌بندی سر یک میز بنشینند و در اینجاست که بالاخره می‌توانند راه‌حلی پیدا کنند که برای همه طرف‌ها مناسب باشد.»
