کهکشان راه شیری ما در هنگام تشکیل در مراحل اولیه چه ظاهری داشت؟ احتمالا چیزی شبیه به عکسی که تلسکوپ جیمز وب ناسا از یک کهکشان دوردست گرفته است.
این عکس ده توده از ستارگان به رنگهای مختلف را نشان میدهد، چیزی شبیه به توپهای رنگی که از درخت کریسمس آویزان میشود.
این اولین بار است که دانشمندان شاهد تودههایی اینچنین از ستارگان در هنگام تشکیل کهکشانی شبیه به راه شیری هستند. این عکس سرنخهایی از نحوه تشکیل کیهان به دست میدهد.
این عکس متعلق به زمانی است که فقط ۶۰۰ میلیون سال از عمر کیهان میگذشت.
تلسکوپ جیمز وب قبلا کهکشانهای دورافتادهتر و کهنتری را به ما نشان داده بود، اما این اولین بار است که تصویر کهکشانی شبیه راه شیری در مراحل تشکیل، با چنین جزئیات قابل توجهی، ثبت میشود.
دکتر لامیا مولا از کالج ولسلی در ماساچوست، که از نویسندگان این مطالعه است، گفت: «دادههای ما از آنچه در این مرحله از کیهان گذشته بسیار نایاب است.»
او به بیبیسی گفت: «اما ما اینجا عملا شاهد کهکشانی هستیم که آجر به آجر چیده میشود. کهکشانهایی که معمولا در اطراف خود میبینیم اغلب کاملا شکل گرفتهاند، بنابراین این اولین بار است که شاهد این فرآیند هستیم.»
دکتر مولا میگوید خوشههای ستارگان که در عکس این کهکشان موسوم به «تلالو کرم شبتاب» دیده میشود به رنگهای مختلف هستند چون در مراحل مختلف تشکیل قرار دارند.
او گفت: «واقعا زیباست چون یک کهکشان در مراحله اولیه تشکیل فوقالعاده فعال است.»
«اتفاقات زیادی در جریان است، ستارگان جدید درحال تولد هستند، ستارگان عظیم درحال مرگ هستند، گاز و غبار زیادی در اطراف آن وجود دارد. نیتروژن و اکسیژن وجود دارد و به علت شرایط حاکم بر کهکشان، شاهد این رنگهای دوست داشتنی هستیم.»
او اضافه کرد: «ما درباره سن هر خوشه ستاره، ترکیب عناصر آنها و دمایی که در آن تشکیل شدند اطلاعات داریم.»
زمانی که دکتر مولا ابتدا به این کهکشان برخورد کرد، قبلا هرگز تودههایی از ستارگان در چنین رنگهای زنده و متنوعی را ندیده بود. با خود فکر کرد که این کهکشان فرق میکند و فاصله آن را اندازه گرفت.
او با شگفتی دریافت که کهکشان بیش از ۱۳ میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد.
نور این کهکشان متعلق به زمانی است که خیلی از به وجود آمدن کیهان نگذشته بود و برای همین بیش از ۱۳ میلیارد سال طول کشیده تا به ما برسد. آنقدر کوچک و آنقدر دور است که اگر به خاطر یک تصادف کیهانی نبود حتی جیمز وب هم نمیتوانست آن را ببیند.
یک خوشه از کهکشانها هست که درست میان این کهکشان و تلسکوپ جیمز وب قرار دارد. این خوشه مثل یک عدسی عظیم کیهانی عمل میکند.
همین پدیده که ناشی از خمیدگی فضا به دلیل جرم بالای این خوشه است به دکتر کارتیک لایِر از دانشگاه کلمبیا در نیویورک و سایر اعضای تیم تحقیق کمک کرد برای اولین بار جزئیات فوقالعادهای از چگونگی تشکیل کهکشانهای اولیه مثل راه شیری را ببینند.
او به بیبیسی گفت: «این (عدسی کیهانی) نوری که از کهکشان کرم شبتاب میآید را خم و بزرگنمایی میکند تا جزئیات باشکوهی از آن را برای ما نمایان کند!»
او میگوید ما شاهد مرحله مونتاژ این کهکشان هستیم.
«با دیدن این جزئیات و دیدن کهکشانی که این اندازه از ما فاصله دارد، احساس افتادگی و شگفتی میکنیم.»