با وجود پایان کار نشست دو هفته‌ای تغییرات اقلیمی سازمان ملل در دبی، اختلاف بر سر حذف یا کنار گذاشتن سوختهای فسیلی در بیانیه پایانی همچنان پابرجاست و کشورهای عضو در این زمینه با یکدیگر اختلاف دارند.
بیست و هشتمین نشست تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد موسوم به کاپ ۲۸، روز چهارشنبه ۲۲ آذرماه در شهر دبی امارات متحده عربی در شرایطی به کار خود پایان داد که بحث‌ها و اختلاف نظرها در خصوص عدم اشاره به حذف سوخت فسیلی در پیش‌نویس توافق نهایی همچنان ادامه دارد.
در متن پیش‌نویس توافق نهایی این نشست که در ساعت ۰۳:۳۰ بامداد روز چهارشنبه، ۲۲ آذر منتشر شد بدون آن که به مطالبه حداکثری مبنی بر “کنار گذاشتن سوختهای فسیلی” اشاره شده باشد صرفا از “تسریع روند جایگزینی سوختهای فسیلی با سایر سوخت‌ها” سخن به میان آمده است.
سلطان الجابر، رئیس بیست و هشتمین نشست تغییرات اقلیمی سازمان ملل، صبح چهارشنبه با اعلام این خبر افزود که کشورهای عضو پس از انجام “گفتگوهای نفس‌گیری” که تا بامداد امروز ادامه یافت در نهایت موفق شدند به توافق دست پیدا کنند.
الجابر با اشاره به این که اعضا در مواضع خود “انعطاف‌پذیر” بودند و منفعت جمعی را بر منفعت یکسویه ترجیح داده‌اند این توافق را یک “توافق تاریخی” خواند.
اختلاف بر سر واژه‌های کلیدی؛ حذف یا پرهیز از سوختهای فسیلی
انتشار پیش‌نویس جدید توافق پایانی بیست و هشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد، از سوی دیگر، به بستری برای بیان اختلافات میان کشورهای شرکت‌کننده در خصوص رویکرد آنها به سوختهای فسیلی تبدیل شد.
در واقع پیش‌نویس جدید بدون اشاره به “حذف سوختهای فسیلی” صرفا خواستار “تسریع در روند جایگزینی آن با سایر سوخت‌ها” شده است و اینک قرار است که پیش‌نویس مذکور به رای گذاشته شود.
در پیش‌نویس ارائه شده، با وجود آن که به تمامی انواع سوختهای فسیلی شامل نفت، گاز و زغال سنگ اشاره‌شده، اما از “حذف” یا “کنار گذاشتن” آنها سخنی به میان نیامده است.
بر خلاف خواسته اکثریت کشورهای حاضر در نشست، کشورهای تولیدکننده نفت و برخی دیگر از کشورهایی که صنایع آنها بر پایه نفت و گاز بنا شده با به کار‌گیری واژه “حذف” در این پیش‌نویس مخالف بودند.
در پیش‌نویس توافق‌نامه پیشنهادی، با اشاره به ضرورت دستیابی به هدف انتشار صفر کربن تا سال ۲۰۵۰، بر ضرورت حرکت “عادلانه، سیستماتیک و منصفانه” به سوی سوختهای جایگزین سوخت فسیلی تاکید شده است.
این پیش‌نویس همچنین خواستار تسریع روند بهره‌گیری از فناوری‌های کاهش گازهای گلخانه‌ای شده است و تاکید کرده است تولید گازهای گلخانه‌ای از جمله متان در سطح جهانی تا سال ۲۰۳۰ کاهش جدی پیدا کند و با استفاده از روش‌های گوناگون شامل توسعه زیرساخت‌ها و ساخت خودروهای بدون تولید گازهای گلخانه‌ای، حمایت‌های ناکارآمد از سوخت فسیلی، “لغو تدریجی” شود.
یکی از مخالفان گنجاندن اصطلاح “حذف سوختهای فسیلی”، سعد حمد البراک، وزیر نفت کویت بود که ضمن اعلام مخالفت صریح با این کار افزود که چنین تصمیمی می‌تواتند تاثیرات اقتصادی منفی بزرگی به دنبال داشته باشد.
هم‌زمان، وزرای نفت کشورهای عربی نیز با اشاره به استفاده از واژه “کنار گذاشتن” سوختهای فسیلی، اعلام کردند که چنین تصمیمی “اثرات منفی بزرگی بر اقتصاد جهانی” بر جای خواهد گذاشت.
در همین حال آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد با ابراز ناخرسندی از این پیش‌نویس، در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) نوشت: «چه بخواهید چه نخواهید، حذف تدریجی سوخت فسیلی اجتناب‌ناپذیر است. امیدواریم خیلی دیر نشود.»
در جریان نشست دوهفته‌ای تغییرات اقلیمی در دبی، نمایندگانی از حدود ۲۰۰ کشور تلاش کردند تا مسائل و چالش‌های پیش رو در مواجهه با تغییرات اقلیمی و همچنین مقابله با وقوع فجایع طبیعی همچون سیل و موج گرمای شدید و همچنین تغییرات برگشت‌ناپذیر اکوسیستم‌ها را بررسی کنند.
برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است که عربستان سعودی، از جمله اعضای کلیدی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، امارات متحده عربی، میزبان این نشست را تحت فشار گذاشته تا بخش مربوط به “حذف سوختهای فسیلی” در متن توافق‌نامه نهایی این نشست به کار برده نشود.
فعالان زیست محیطی می‌گویند که پیش‌نویس ارائه شده بدون توجه به مطالبه دست‌کم ۱۰۰ کشور شرکت‌کننده در این نشست، بدون اشاره به حذف تدریجی سوختهای فسیلی صرفا از کشورها می‌خواهد در راستای “حذف تدریجی یارانه‌های سوختهای فسیلی” گام بردارند.
