برخی کشورها قرنهای متمادی است که برای درمان دردهای عضلانی، درد مفاصل و کاهش التهاب از «کمپرس گیاهی» استفاده میکنند. در این روش، ترکیبی از گیاهان در یک پارچه پنبهای پیچیده میشود و به صورت یک توپ فشرده در میآید. سپس به مدت حدود ۱۰ دقیقه بخار داده میشود و فرد ماساژدهنده معمولا پس از پایان ماساژ، آن را روی بدن میگذارد.
به گزارش سیانان، با این حال، مشخص نیست چه مقدار از فواید این نوع کمپرس به گیاهانی که در آن استفاده میشوند، مربوط است. یک مقاله با تجزیه و تحلیل دادههای منتشرشده در سال ۲۰۱۵، اشاره کرد که احساس تسکین عمدتا به دلیل گرما است که جریان خون را افزایش و درد را کاهش میدهد.
با وجود آنکه طب گیاهی صنعتی چند میلیارد دلاری است که در کشورهای مختلف جهان رواج دارد، تفاوتهای فرهنگی، باورها و دانش روز باعث شدهاند استانداردسازی و وضع قوانین برای آنها دشوار باشد. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۱۸ نزدیک به نصف کشورهای عضو این سازمان، در مورد طب سنتی سیاست ملی مشخصی نداشتند و فقط ۶۴ درصد آنها مقرراتی مربوط به داروهای گیاهی داشتند.
سیانان به نقل از آرونپورن ایتارات، مدیر مرکز تحقیقات کاربردی داروهای سنتی تایلندی در دانشگاه تاماسات پاتوم تانی،. مینویسد، این مرکز قصد دارد درباره ویژگیهای منحصربهفرد گیاهان دارویی که در«کمپرس گیاهی» استفاده میشوند، تحقیق کند تا این درمان باستانی بتواند همهجا در دسترس قرار گیرد.
به گزارش سیانان، درمانهای جایگزین در تایلند هم مانند دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا محبوباند و نظرسنجیها نشان میدهند که استفاده از داروهای گیاهی در میان مردم، بهویژه در مناطق روستایی، رایج است. با این حال، بخش زیادی از این دانش سنتی هنوز به طور علمی اثبات نشده است.
ایتارات میگوید گیاهان مختلف ویژگیها و خواص متفاوتی دارند که این تفاوتها میتواند برای تحقیق و تولید داروهای گیاهی مشکل ایجاد کند. بنابراین حتی اعتبارسنجی فرایند استخراج گیاهان هم ضروری است تا بتوان اطمینان حاصل کرد که تمامی فرایندها در هر مرحله و هر دسته تولید، یکسان و ثابت انجام میشود. از طرفی یک گیاه میتواند انواع مختلفی داشته باشد و انتخاب گیاه درست یک چالش بزرگ در تولید داروهای گیاهی است.
طبق تحقیق سال ۲۰۲۰ ایتارات و گروه او که در مجله علمی و فناوری آسیا (Science & Technology Asia) منتشر شد، برخی گیاهان میتوانند به بهبود اثر درمانی کمپرسهای گیاهی کمک کنند. این مطالعه با جداسازی و آزمایش هر ترکیب، اجزای خاصی را در اثر کلی ضدالتهابی این کمپرسها نقش داشتند، شناسایی کرد.
این مرکز تحقیقاتی از دانش سنتی موجود درباره زمان برداشت گیاهان هم به منظور موثرتر کردن عصارههای تولیدی خود استفاده میکند.
ایتارات میگوید: «برای مثال، در مورد زینجیبر مونتانوم (zingiber montanum)، نوعی زنجبیل که در تایلند به آن «پلا» (plai) گفته میشود، سالخوردگان همیشه تاکید داشتهاند که این ریشه گیاهی باید در زمستان برداشت شود؛ یعنی زمانی که گیاه پژمرده شده و ترکیبات فعال آن در ریشهها متمرکز شدهاند. با این حال باید توجه داشت که این نوع اطلاعات، سنتی و معمولا تجربیاند و هنوز به روش علمی آزمایش نشدهاند؛ بنابراین مرکز ما در حال کار روی اعتبارسنجی و استانداردسازی آنها است.»
او اضافه میکند: «ما عصاره این گیاهان را به دارویی آماده تبدیل کردهایم که هم استفاده از آنها راحتتر است و هم میتوان کیفیت آنها را کنترل کرد.»
برنامههای کاربردی
این عصارهها به محصولات مدرن مانند ژلها و کرمها تبدیل و در داروخانه گیاهی مرکز تحقیقاتی پزشکی سنتی تایلندی در دانشگاه تاماسات به فروش میرسند.
ایتارات همچنین در حال بررسی روش استفاده نوآورانه و جدید از این عصارهها در پچهای هیدروژلی خنککننده است که در مقایسه با روغن و کرم، مقدار کنترلشدهتری عصاره گیاهی آزاد میکنند. ساخت کمپرس گیاهی برقی هم در دست بررسی است؛ یک کمپرس گرم به شکل توپی با دسته بلند که باتری داخل آن قرار دارد و به جای اینکه در داخل کمپرس گیاه گذاشته شود، از یک ژل حاوی عصارههای گیاهی استفاده و با این دستگاه کمپرس الکتریکی، ماساژ داده میشود.
صنعت روبهرشد
به گزارش سیانان، تایلند از معدود کشورهایی است که روی تحقیقات و قانونگذاری برای طب سنتی سرمایهگذاری هنگفتی انجام داده است. دانشگاه تاماست در سال ۲۰۲۱ کارشناسی ارشد رشته طب سنتی تایلندی را ارائه کرد که اولین رشته تحصیلی در نوع خود است که در آن طب سنتی و مدرن کنار هم قرار میگیرند.
سیانان مینویسد، علاقه علمی به درمانهای سنتی و آثار داروهای گیاهی در مناطق دیگر جهان هم رو به افزایش است. یک بررسی روی ادبیات تحقیق در سال ۲۰۲۰ نشان داد که تعداد مقالات منتشرشده در زمینه گیاهان دارویی در سطح جهانی از سال ۲۰۰۱ بهشدت افزایش یافته، به طوری که در دهه گذشته، حدود پنج هزار مقاله در سال دراینباره منتشر شده است و چین و هند هر کدام با سیستمهای طب سنتی متمایزی که دارند، در این دست تحقیقات پیشگام بودهاند.
با این حال، هنوز در اطلاعات موجود، شکافهای بزرگی وجود دارد. بیش از ۵۰ هزار گونه گیاهی در سراسر جهان برای مصارف دارویی استفاده میشوند که اطلاعات آنها در پایگاههای داده جداگانه ذخیره میشوند اما به صورت گسترده یا یکپارچه در سطح جهانی به اشتراک گذاشته نمیشوند. نامهای گیاهی نیز اغلب استاندارد نشدهاند که میتواند در مورد اینکه درباره کدام گیاه صحبت میشود، ابهام ایجاد کند به درمان غیرموثر یا حتی مسمومیت منجر شود.