جان موریلو، پرنده‌شناس آماتور پرنده‌ای با ویژگی نادر و یگانه در ذخیره‌گاه طبیعی دون‌میگل در حدود ۱۰ کیلومتری جنوب غربی شهر مانیسالس کلمبیا مشاهده کرده است.
گونه‌ای که توجه او را به خود جلب کرد پرنده‌ای معمول در منطقه به نام عسل‌کِش سبز با نام علمی Chlorophanes spiza بود اما نکته خاص و جالبی در این پرنده وجود داشت. یک طرف بدن پرنده پوشیده از پرهای سبزرنگ بود که نشانه شاخص جنس ماده این گونه پرنده است و سمت راست بدن پرنده پوشیده از پرهای آبی‌رنگ بود که ویژگی جنس نر پرنده است.
موریلو کشفی که به آن دست یافته بود را با هامیش اسپنسر، یکی دیگر از علاقمندان ژنتیک تکاملی و استاد جانور‌شناسی دانشگاه اوتاگو نیوزلند در میان گذاشت.
پروفسور اسپنسر که در آن زمان تعطیلات خود را در کلمبیا می‌گذراند به بی‌بی‌سی گفت:«این کشف هیجان‌انگیزی است. بسیاری از علاقمندان مشاهده پرندگان در تمام عمر خود هم موفق به دیدن نمونه ژناندرومورف یا دو‌جنسیتی نمی‌شوند به همین دلیل من خوشحالم از اینکه در جریان کشف جان قرار گرفتم».
او می‌گوید این پدیده در پرندگان بسیار نادر است. در‌واقع او هیچ نمونه‌ای از چنین پدیده‌ای در کشور خودش نیوزلند سراغ ندارد.
پدیده بسیار نادر
«ژیناندرومورفی دوطرفه وضعیتی است که یک طرف بدن موجود ویژگی‌های نرینه و طرف دیگر بدن ویژگی‌های مادینه دارد».
پروفسور اسپنسر در مقاله‌ای به نام گزارش یک ژیناندرومورفی دوطرفه در عسل‌کِش سبز در کلمبیا این مشاهده را در مجله تخصصی پرنده‌شناسی منتشر کرد. او این مقاله را به همراهی موریلو و مؤلفان دیگر تنظیم کرد.
این پدیده در گروه بزرگی از جانوران مشاهده می‌شود اما بیشتر در جانورانی به چشم می‌آید که دودیسی یا دو‌ریختی جنسیتی دارند (این پدیده در این گونه‌ها قابل‌مشاهده است).
یافته اخیر دومین نمونه ثبت‌شده صد سال اخیر از ژیناندرومورفی یا دو‌جنسیتی در گونه‌های جانوری محسوب می‌شود.
اسپنسر در مطلبی که در دانشگاه اوتاگو منتشر کرده است می‌گوید:«ژیناندرو‌مورف‌ها، جانورانی که ویژگی‌های نرینه و مادینه را هم‌زمان دارند در گونه‌هایی مشاهده می‌شود که دو جنس متمایز دارند و برای درک ما از مفهوم جنسیت و رفتار جنسی در میان پرندگان بسیار مهم است».
در ادامه می‌گوید:«این نمونه خاص از ژیناندرومورفی دوطرفه (یک طرف نرینه و طرف دیگر مادینه) نشان می‌دهد همانند بسیاری از گونه‌های دیگر هر طرف پرنده می‌تواند نرینه یا مادینه باشد».
اما این پرنده نادر چگونه به وجود آمده است؟
اسپنسر در گفتگو با بی‌بی‌سی می‌گوید:«دودیسی یا دو‌ریختی جنسیتی پرها در پرندگان نه به دلیل تفاوت‌های هورمونی در بدن آنها بلکه به دلیل ساختار ژنتیکی سلول‌های آنهاست».
این وضعیت در حشرات به‌ویژه در پروانه‌ها، سخت‌پوستان، عنکبوتیان و حتی مارمولک‌ها و جوندگان کوچک هم مشاهده می‌شود.
این پژوهشگر اشاره می‌کند که این پدیده «به دلیل خطا در هنگام تقسیم سلولی هنگام تخمک‌گذاری ماده و در پی آن باروری با دو اسپرم اتفاق می‌افتد».
۲۱ ماه مشاهده علمی
در ذخیره‌گاه طبیعی دون‌میگل، مرتعی با مناطق جنگلی در اطراف آن، مرکزی برای تغذیه پرندگان ایجاد شده است.
در این مرکز آب‌قند و میوه‌های تازه در اختیار پرندگان قرار داده می‌شود و مکان مناسبی برای پرنده‌نگری و مشاهده پرندگان است.
مؤلفان مقاله منتشر‌شده در مجله پرنده‌شناسی می‌نویسند:« در این مرکز تغذیه گونه‌های گوناگون خانواده فرخندگان، پری‌شاهرخانان، مرغ‌انجیری‌ها، توکاها (انواعی از پرندگان خانواده گنجشک‌سانان) و چاخ‌لق‌ها گونه‌ای پرنده از خانواده سلیم‌سانان را بیشتر اوقات در گروه‌های بزرگ می‌توان دید و بررسی کرد».
پرنده‌ای که به طور خاص مورد توجه آنها قرار گرفت «به مدت ۲۱ ماه در این مرکز مشاهده می‌شده و رفتار آن مانند همه عسل‌کِش‌های سبز وحشی بوده است هرچند بیشتر اوقات منتظر می‌مانده تا باقی پرندگان آنجا را ترک کنند و سپس سراغ میوه‌های روزانه‌ای می‌آمد که متصدیان مرکز برای تغذیه پرندگان قرار می‌دادند».
مؤلفان مقاله خاطر‌نشان می‌کنند که با اینکه نمی‌توانند دلیل روشنی برای آن بیان کنند اما پس از مدتی «این پرنده قلمرویی برای خودش تعیین کرد و اجازه نمی‌داد پرندگان دیگر هم‌گونه‌اش به ظرف‌های غذا نزدیک شوند».
«به‌طور‌کلی این پرنده از پرندگان دیگر گونه خود پرهیز می‌کرد و پرندگان هم از آن فاصله می‌گرفتند و به همین دلیل به‌نظر نمی‌رسد این پرنده هیچ‌گونه و فرصت و امکان جفت‌گیری پیدا کند».
با اینکه ممکن است نتواند تولید‌مثل کند اما در این حقیقت تردیدی نیست که این پرنده اثر ماندگاری بر قلمرو پژوهشی جانوران گذاشته است.
