قنات قصبه، یکی از شاهکارهای تاریخی ساخته دست بشر و نماد تمدن در ایران باستان است که در شهر گناباد قرار دارد. این قنات قدیمی‌ترین و پرعمق‌ترین قنات جهان است که تاریخچه‌ای بسیار غنی و گسترده دارد. روایت‌ها و افسانه‌های تاریخی جالب زیادی پیرامون آن مطرح است. در ادامه این مطلب از الی گشت، قصد داریم به طور کامل و جامع به معرفی قنات قصبه گناباد بپردازیم.
معرفی قنات قصبه گناباد
قنات قصبه گناباد که با نام‌های کاریز گناباد، کاریز کیخسرو یا قنات جن آباد نیز شناخته می‌شود، عمیق‌ترین و تاریخی‌ترین قنات جهان است. این قنات در جنوب استان خراسان رضوی، شهرستان گناباد واقع شده است. این قنات یکی از شاهکارهای تاریخی به حساب می‌آید که توسط بشر ساخته شده است. البته داستان‌ها و روایات تاریخی زیادی پیرامون این قنات روایت می‌شود که صحت آنها مشخص نیست. برخی از مردم محلی معتقدند این قنات باتوجه‌به عمق بسیار زیادی که دارد، امکان ندارد توسط بشر ساخته شده باشد. آنها بر این باورند که ساخت آن کار دیو و پدیده‌هایی فرازمینی است. عده دیگری معتقدند که این قنات محل زندگی ارواح سرگردان کسانی است که آن را حفر کرده‌اند. حفر بسیار دقیق، هوشمندانه و زیبای این قنات باور اینکه چنین شاهکاری می‌تواند توسط انسان‌ها، آن هم هزاران سال قبل ساخته شده باشد را دشوار کرده است.
این قنات که بین ۷۰۰ تا ۵۰۰ سال پیش از میلاد توسط امپراتوری هخامنشی در گناباد کنونی در استان خراسان رضوی ساخته شده. دارای ۴۲۷ حلقه چاه آب به طول کل ۳۳۱۱۳ متر است. یک ساعت آبی نیز در این قنات وجود دارد که از دیگر شگفتی های آن به شمار می آید. از این ساعت آبی در زمان های گذشته برای سنجش زمان استفاده میشد. جالب اینجاست که کماکان این ساعت زمان را بسیار دقیق و درست نشان می دهد. حتی می توان گفت با ساعت های امروزی نیز می تواند رقابت کند! قنات قصبه برای اولین بار در سال ۲۰۰۷ به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد. سپس در سال ۲۰۱۶ به طور رسمی به همراه چندین قنات دیگر به عنوان “قنات ایرانی” در جهان ثبت شد.
تاریخچه قنات قصبه گناباد
به‌طورکلی، قنات را می‌توان یکی از نمادهای تاریخی ایران معرفی کرد که باتوجه‌به شرایط اقلیمی ایران، شیوه‌ای نوین در زمینه آب‌رسانی بود. قنات قصبه که یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین شبکه‌های قنات در جهان است نیز تاریخچه بسیار غنی دارد و به دوران هخامنشی مربوط می‌شود. این قنات، مربوط به ۲۵۰۰ الی ۲۷۰۰ سال قبل است. در اطراف یکی از دهانه های آن، برخی قطعات سفالی کشف شده است که نشان می دهد این قنات قدیمی ترین قنات جهان است. این قطعات حاکی از آن است که قنات به ۵۰۰ سال قبل پیش از میلاد، یعنی دوران هخامنشیان حفر شده است. اولین فردی که راجع به این قنات صحبت کرده است. ناصر خسروی قبادیانی است که در سال ۴۴۴ هجری قمری است. او از شهر تون به گناباد سفر کرده و تعریفی از این قنات را در سفرنامه خود آورده است.
...