این روزها شبکههای اجتماعی مثل تیکتاک یا اینستاگرام پر است از ویدئوهایی که در آنها دختران جوان اصلیترین معیارشان را برای انتخاب شریک زندگی داشتن قد بلند عنوان میکنند. قد بلند البته خصیصهای فیزیولوژیکی است و کشور به کشور فرق میکند. در طول تاریخ بشر، قد انسان نسبتاً ثابت مانده بود. تا سال ۱۸۰۰ متوسط قد در اروپا بین ۱۶۵ تا ۱۷۰ سانتیمتر بود، اما در طول دو قرن گذشته اتفاق قابل توجهی رخ داده است؛ قد افراد در سطح جهان و به ویژه در اروپا به طور چشمگیری افزایش یافته است.
هرچند ژنتیک بدون شک نقش اصلی را در تعیین قد افراد ایفا میکند، با این حال این تغییر عظیم در کل جمعیت را نمیتوان به تنهایی با تکامل توضیح داد. کارشناسان میگویند اگر اینطور بود، افزایش قد در مقیاس زمانی بسیار طولانیتری رخ میداد.
بسیاری از کشورهای اروپایی شاهد افزایش میانگین قد بیش از ۱۵ سانتیمتر بودهاند و این بهویژه در هلند مشهود بوده است. میانگین قد مردان هلندی از ۱۶۶ سانتیمتر در سال ۱۸۱۰ به ۱۸۴ سانتیمتر افزایش یافته است.
این رقمی شگفتانگیز است که تنها در دو قرن قد افراد یک جامعه ۱۸ سانتیمتر افزایش پیدا کند. مردان هلندی در حال حاضر بلند قدترین مردان جهان هستند.
در طول ۲۰۰ سال گذشته، هلند مانند بسیاری از سایر نقاط جهان، پیشرفت عظیمی را در تمام جنبه های استانداردهای زندگی تجربه کرده است؛ از کاهش نرخ مرگ و میر بیش از حد و بیماریهای عفونی گرفته تا دسترسی بیشتر به مواد غذایی با کیفیت بالا.
بنابراین افزایش سریع قد آنها، ارتباط واضحی را بین محیط زندگی و جمعیت سالمتر و بلندتر نشان میدهد.
قد و سلامت بدن تحت تأثیر عوامل مشابهی در طول رشد است که مهمترین آنها تغذیه است. برای رشد و سلامت، افراد باید نیازهای بدن خود را با غذا تامین کنند.
با این حال، عوامل منفی دیگری وجود دارد که میتوانند مانع از رشد شوند؛ عواملی مانند بیماری، استرس و کار سنگین یدی همگی میتوانند منجر به کوتاه شدن جمعیت شوند.
نتایج تحقیقات اخیر نشان میدهد که بیماریهای طولانیمدت یا مزمن با قدهای کوتاهتر بزرگسالان در هلند در قرن نوزدهم مرتبط بوده است، در حالی که دورههای کوتاهتر و یکباره بیماری ممکن است در واقع برای رشد مفید بوده باشد.
این احتمالاً به این دلیل است که بیماریهای با شدت کمتر، ایمنی بدن را در برابر عفونتهای آینده تقویت میکنند.
همچنین نشان داده شده است که مرگ والدین، به ویژه مادران، منجر به کوتاه شدن قد میشود.
برای کودکان بسیار کوچک، این امر به این دلیل است که آنها برای تغذیه به مادر خود وابسته هستند. اما این امر در مورد کودکان بزرگتر نیز صادق است، که نشاندهنده استرس عمیق درنتیجه از دست دادن یک مراقب اصلی است.
اگرچه در هلند و جاهای دیگر از دست دادن مادر با قد کوتاهتر فرزندان مرتبط بود، اما از دست دادن پدر به طور بالقوه در قد کودکان تاثیری نشان نداده است.
در مجموع، قد را میتوان نتیجه کیفیت و کمیت غذایی که فرد در طول رشد مصرف میکند و همینطور فقدان عوامل استرسزا از تولد تا پایان بلوغ در نظر گرفت.
امروزه افراد بلندتر از میانگین قد، به ویژه مردان، در مجموع خطر مرگ کمتری دارند. این اما برای همه قد بلندها صادق نیست و افراد بسیار قد بلند (۱۹۰ سانتیمتر و بلندتر) در معرض خطر مرگ بیشتری قرار دارند، عمدتاً به این دلیل که خطر مرگ و میر ناشی از سرطان را افزایش میدهند.
تصور میشود که این مسئله مربوط به توده بدنی است؛ بدنهای کشیدهتر دارای سلولهای بیشتر و تقسیم سلولی بیشتری هستند، به این معنی که شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان دارند. افراد قد بلندتر نیز تمایل دارند کالری بیشتری مصرف کنند که این نیز میتواند نقش داشته باشد.
اما آیا این بلندی قد در نسلهای بعدی هلندیها ادامه خواهد داشت؟
مطالعات نشان میدهند که کودکان هلندی اکنون کوتاهتر از والدین خود هستند. با این حال مشخص نیست که چه چیزی باعث کوچک شدن این غولهای دنیای مدرن شده است.
محققان هنوز کشف نکردهاند که آیا کاهش کیفیت رژیم غذایی در این زمینه نقش داشته یا چاقی دوران کودکی مانع رشد آنان شده است؟