بررسی‌های بی‌بی‌سی نشان می‌دهد که در تمام روزهای یک سال گذشته دمای اقیانوس‌های دنیا بیش از هر زمان دیگری بوده است، روندی که ریشه در تغییرات اقلیمی دارد. دمای هوا در حدود پنجاه روز با اختلاف از حداکثرهای قبلی در زمان مشابه سال فراتر رفته است، اتفاقی بی‌سابقه در عصر ماهواره‌ها. مقصر اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای است، اما رویداد طبیعی ال‌نینو نیز به افزایش دمای دریاها کمک کرده است. داغی آب اقیانوس‌ها ضربه سختی به زندگی دریایی زده است و دور جدیدی از سفیدشدگی مرجان‌ها را به همراه داشته است.
ما در این تحلیل از داده‌های سرویس تغییرات اقلیمی کپرنیک اتحادیه اروپا استفاده کردیم.
سرویس کپرنیک در عین حال تایید کرد که ماه پیش گرمترین ماه آوریل از نظر دمای هوا بود، و زنجیره رکوردشکنی ماهانه را به ۱۱ ماه پی‌درپی رساند.
اقیانوس‌ها به مدت چند دهه نقش کارت «آزادی بی‌هزینه از زندان» بازی مونوپولی را در تغییرات اقلیمی ایفا کرده‌اند.
اقیانوس‌ها نه تنها حدود یک چهارم دی‌اکسید کربن تولید بشر را جذب می‌کنند، بلکه حدود ۹۰ درصد گرمای اضافی را نیز به خود می‌کشند.
اما در یک سال گذشته ما شاهد مدارکی بوده‌ایم که نشان می‌دهد اقیانوس‌ها دیگر نمی‌توانند به راحتی با این وضعیت کنار بیایند و به ویژه سطح دریاها در گرما می‌سوزد.
میانگین دمای سطح اقیانوس‌ها از ماه مارس سال ۲۰۲۳ روندی صعودی به خود گرفت و مرتب از محدوده دمای معمولی که در طولانی مدت داشت، بالاتر رفت و نهایتا در ماه اوت به رکوردی بی‌سابقه رسید.
وضعیت در ماه‌های اخیر هم تغییر خاصی نکرده است، و داده‌های کپرنیک نشان می‌دهد که سطح دریاها در دو ماه فوریه و مارس شاهد میانگین دمای روزانه بی‌سابقه ۲۱.۰۹ سانتیگراد بود.
همان‌طور که در نمودار زیر می‌بینید، نه تنها رکورد دما در تمام روزهای پس از ۴ مه ۲۰۲۳ شکسته شده است، بلکه فاصله با رکورد قبلی نیز در بعضی روزها بسیار زیاد بوده است.
تحلیل بی‌بی‌سی از داده‌های کپرنیک نشان می‌دهد که رکورد پیشین آن وقت سال در حدود ۴۷ روز با حداقل ۰.۳ سانتیگراد جابه‌جا شد.
در عصر ماهواره چنین تفاوت عظیمی بی‌سابقه بوده است.
بیشترین افزایش به روزهای ۲۳ اوت ۲۰۲۳، ۳ ژانویه ۲۰۲۴ و ۵ ژانویه ۲۰۲۴ تعلق داشت، هنگامی که دما حدود ۰.۳۴ درجه سانتیگراد بیشتر از رکورد قبلی شد.
پروفسور مایک مردیث، عضو موسسه تحقیقات جنوبگان بریتانیا، میگوید «این واقعیت که همه این گرما وارد اقیانوس‌ها می‌شود، و از بعضی جهات افزایش دما بیشتر از آن چیزی بوده است که ما تصور می‌کردیم، واقعا جای نگرانی دارد.»
«این‌ها نشان می‌دهند که محیط‌زیست دارد وارد محدوده‌ای می‌شود که ما واقعا نمی‌خواهیم و اگر در همین جهت ادامه پیدا کند پیامدهای گزافی خواهد داشت.»
ضربه‌ای سنگین به زندگی دریایی
بنا بر نتایج یک مطالعه اخیر، افزایش دمای اقیانوس‌ها به خاطر فعالیت‌های بشری تاثیر عمده‌ای بر زندگی در دریاها گذاشته است و حتی شاید چرخه تغییرات دمایی فصلی اقیانوس‌ها را هم تغییر می‌دهد.
شاید مهمترین پیامد گرمای اخیر سفیدشدگی مرجان‌ها در سراسر دنیا باشد.
این زیستگاه‌های کلیدی به خاطر گرم شدن بیش از حد آب‌های اطرافشان سفید می‌شوند و می‌میرند. مرجان‌ها عضوی حیاتی در زیست‌بوم آبی به شمار می‌روند و سکونتگاه حدودا یک چهارم گونه‌های آبی محسوب می‌شوند.
گرمای غیرعادی دریاها شاید به یکی از محبوبترین موجودات ساکن سردترین قاره دنیا نیز آسیب مستقیم زده باشد: پنگوئن امپراتور.
پروفسور مردیث میگوید «بعضا دیده شده است که یخ دریا پیش از این که جوجه پنگوئن‌ها به سن کافی برسند فروریخته است، و تعداد زیادی جوجه غرق شده‌اند.»
«پنگوئن امپراتور به خاطر تغییرات اقلیمی، گونه‌ای درخطر به شمار می‌رود، و یخ دریا و دمای اقیانوس‌ها نقش مهمی در این وضعیت دارند.»
تاثیرات افزایش دمای دریاها در بریتانیا نیز دیده می‌شود، و تعدادی از موجودات به کل در نواحی ساحلی ناپدید شده‌اند، از جمله گونه‌های مختلف کشتی‌چسب.
دکتر نووا میژوفسکا، استاد زیست‌شناسی دریا در دانشگاه لیورپول، میگوید «مشکل تغییرات اقلیمی این است که سرعتش بیشتر از آن است که تکامل بتواند با آن کنار بیاید.»
گروهی از پژوهشگران دانشگاه ابریستویث دارند برای نظارت بر جمعیت آبزیان خلیج کاردیگان در غرب بریتانیا از فناوری مورد استفاده پلیس در صحنه جرم استفاده می‌کنند.
جمع‌آوری باقی‌مانده دی‌ان‌ای در آب نشان می‌دهد که بعضی از گونه‌های بیگانه رشد زیادی داشته‌اند، از جمله گونه‌ای از کوزه‌داران که گمان می‌رود اصلیتی ژاپنی دارد و مانند موکت روی کف دریا می‌روید.
پروفسور ایان باربر، رئیس گروه علوم زیستی در دانشگاه ابریستویث، میگوید «رشد این گونه باعث می‌شود که جانداران محلی نتوانند در آن محدوده رشد کنند. مناسب بودن شرایط محیطی به این معنی است که این گونه می‌تواند نواحی بزرگی از کف دریا را اشغال کند.»
پروفسور باربر میگوید که گونه‌هایی که بیگانه‌تر اند به نظر می‌رسد که واکنش شدیدتری به گرمایش زمین و افزایش دمای آب نشان می‌دهند.
اثرات ال‌نینو
یکی از عوامل مهم در این وضعیت در سال گذشته پدیده آب و هوایی ال نینو بوده که به انتشار گازهای گرم کننده توسط انسان افزوده است.
در جریان ال نینو، آب‌های گرمتر به سطح اقیانوس آرام می‌آیند. در نتیجه، میانگین دمای دنیا افزایش پیدا می‌کند.
ال‌نینو در ماه ژوئن ۲۰۲۳ آغاز شد – پس از یک دوره طولانی خنکتر که پدیده لانینا حاکم بود – و در ماه دسامبر به اوج خود رسید، هر چند که از آن موقع در حال فروکش کردن بوده است.
اما اقیانوس‌هایی که معمولا تحت تاثیر ال‌نینو قرار نمی‌گیرند هم شاهد موج‌های گرمایی دریایی بوده‌اند – مساله‌ای که دانشمندان را سردرگم کرده است.
کارلو بونتمپو، مدیر کپرنیک، توضیح می‌دهد که «اقیانوس اطلس از حد معمول گرمتر بوده است، و این الگو معمولا به ال‌نینو ربطی ندارد – لذا یک چیزی یک جوری تفاوت کرده است.»
گرما هنوز در برخی از اقیانوس‌ها ادامه دارد، از جمله در مناطق حاره‌ای اقیانوس اطلس.
دریاهای گرمتر باعث ایجاد طوفان‌های حاره‌ای قویتری می‌شوند، و این می‌تواند آسیب بالقوه طوفان‌های حاره‌ای را بیشتر کند.
دکتر بونتمپو میگوید «در بخش حاره‌ای اقیانوس اطلس هنوز ناحیه وسیعی از آب گرمتر از حد معمول وجود دارد و بیشتر طوفان‌های حاره‌ای در این منطقه شکل می‌گیرند.»
«دمای سطح اطلس حاره‌ای حدود یک ماه جلوتر از چرخه سالانه عادی است… باید حواسمان به این مقوله باشد.»
فرای این پیامدهای کوتاه‌مدت، پژوهشگران هشدار می‌دهند که پیامدهای بلندمدتی نیز وجود خواهد داشت که جامعه باید خودش را با آن‌ها وفق دهد.
برای مثال، آب شدن یخ‌ها و افزایش دمای اعماق اقیانوس‌ها احتمالا باعث ادامه روند بالا آمدن سطح دریاها در سده‌های پیش رو خواهند شد.
آنژلیک موله، پژوهشگر در موسسه بین‌المللی مرکاتور، میگوید «وقتی که درباره تغییرات اقلیمی حرف می‌زنیم، این گرایش هست که چون خودمان در سطح زندگی می‌کنیم تغییرات را هم صرفا در سطح ببینیم. اما یکی از مولفه‌های گرمایش زمین که ما را درگیر تغییراتی به درازای سده‌ها و هزاره‌ها می‌کند همین مساله اعماق اقیانوس‌ها است.»
اما دکتر موله میگوید که این نباید باعث شود که ما از کاهش آلاینده‌ها منصرف شویم.
«بسته به کارهایی که می‌کنیم، می‌توانیم سرعت این افزایش دما را کاهش دهیم، و می‌توانیم دامنه کلی این افزایش و بالا آمدن سطح دریاها را کمتر کنیم.»
